Zeytinin şifası gitti, zehir saçıyor: Termik santral çevresindeki ağır metal alarmı!

Yapılan analizlerde, santrale yakın bölgelerden alınan zeytin meyvesi ve yapraklarından elde edilen özütlerin, akciğer ve göz epitel hücreleri gibi sağlıklı insan hücrelerinde belirgin toksik etki oluşturduğu tespit edildi. Ayrıca aynı özütlerin kanser hücreleri üzerindeki etkileri de incelendi; santrale yakın zeytinlerin, kanserli hücrelerde normalden daha fazla hücre ölümüne yol açtığı görüldü.

AĞIR METAL BİRİKİMİ TESPİT EDİLDİ

Çalışma kapsamında yapılan ağır metal analizleri, santral etrafındaki zeytin yaprakları ve meyvelerinde kurşun ve kadmiyum gibi toksik elementlerin yüksek oranda biriktiğini ortaya koydu. Uzmanlar, bu metallerin bitkinin biyolojik işlevlerini olumsuz etkileyebileceği gibi insan sağlığı için de risk oluşturabileceği uyarısında bulundu.

ZEYTİNİN ANTİMİKROBİYAL ETKİSİ AZALDI

Zeytin bitkisinin bilinen antimikrobiyal etkisinin de incelendiği çalışmada, santrale yakın bölgelerden alınan örneklerde bu özelliğin kaybolduğu gözlemlendi. Testlerde, zeytin yaprağı ve meyvesinin mikroorganizmalara karşı etkisinin belirgin şekilde azaldığı kaydedildi.

“ZEYTİN, TOKSİK HALE GELİYOR”

Projeyi yürüten KTÜ öğretim üyesi Doç. Dr. Selcen Çelik Uzuner, araştırmanın bir öğrencinin gözlemiyle başladığını ve ilk bulguların TÜBİTAK 2209A programı kapsamında desteklendiğini belirtti. Uzuner, “Santrale yakın, orta ve uzak bölgelerden toplanan zeytin örneklerini laboratuvarda analiz ettik. Ağır metal birikimiyle zeytin toksik hale geliyor ve bu da sağlıklı hücrelerde hasara yol açıyor. Sadece zeytin değil, çevrede yetişen tüm tarım ürünlerinde benzer etkiler olabilir” dedi.

"AĞIR METALLER 10-15 KİLOMETRE ETKİ EDEBİLİYOR"

Doç. Dr. Uzuner, termik santrallerin çevresindeki tarım alanlarının risk altında olduğuna dikkat çekerek, “Santral çevresindeki 10-15 kilometrelik alanda tarım yapılmaması gerektiğini öneriyoruz. Ağır metal birikimi kanser hücrelerinde toksik etki yaratırken, normal hücrelere de zarar verebiliyor. Enerji ihtiyacımız için termik santraller gerekli olabilir; ancak yer seçimi çok dikkatli yapılmalı” ifadelerini kullandı.

ZEYTİNİN GENETİK VE FİZYOLOJİK YANITLARI İNCELENECEK

Araştırmanın ikinci aşamasında, zeytin bitkisinde ağır metal birikiminin neden olduğu biyolojik ve epigenetik değişiklikler detaylı şekilde analiz edilecek. Eylül, Ekim, Kasım ve Aralık aylarında tekrar zeytin örnekleri toplanacak. Bu fazda Zeytincilik Araştırma Enstitüsü’nden Dr. Özgür Dursun, ODTÜ’den Dr. Emre Aksoy ve RTEÜ’den Doç. Dr. Emine Akyüz Turumtay gibi farklı disiplinlerden bilim insanları da projeye dahil edildi.

ZEYTİN BİTKİSİ İŞLEVİNİ YİTİRİYOR

Projenin asistan araştırmacılarından Funda Bilgin Tetikoğlu’nun yürüttüğü testlerde ise, termik santrale yakın bölgelerden alınan zeytin yaprakları ve meyvelerinin antimikrobiyal etkilerini yitirdiği saptandı. Uzuner bu durumu, “Zeytinin bazı biyolojik işlevlerini artık yerine getiremediğini gösteriyor” sözleriyle değerlendirdi.