Kadınlar neden daha uzun yaşar? Araştırmadan çarpıcı sonuçlar

Dünyanın farklı coğrafyalarında ve tarih boyunca kadınlar, erkeklere kıyasla ortalama olarak daha uzun yaşıyor. Bu farkın nedenlerini araştıran bilim insanları, cevabı insanlık tarihinde değil, doğada aradı. Almanya'daki Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü tarafından yürütülen araştırma, 1000'den fazla hayvan türünü inceleyerek cinsiyetler arası yaşam süresi farklarını mercek altına aldı.

MEMELİLERDE DİŞİLER, KUŞLARDA ERKEKLER DAHA UZUN YAŞIYOR

Araştırmaya göre, memeli türlerin yüzde 72'sinde dişiler, erkeklerden ortalama %12 daha uzun yaşıyor. Örneğin bazı geyik türlerinde dişilerin ömrü erkeklerin iki katına kadar çıkabiliyor.

Ancak kuşlarda tablo tersine dönüyor. Kuş türlerinin %68'inde erkekler, dişilerden ortalama %5 daha uzun yaşıyor. Bu farkın ardında yatan nedenler ise sadece genetikle açıklanamıyor.

X VE Y KROMOZOMLARININ ROLÜ: "ZEHİRLİ Y" HİPOTEZİ

Araştırma ekibinden Dr. Johanna Staerk, cinsiyet kromozomlarının yaşam süresi üzerinde etkili olduğunu belirtti. "Dişilerde iki X kromozomu bulunurken, erkekler sadece bir X ve kısa bir Y kromozomuna sahip. Bu nedenle zararlı mutasyonlar erkeklerde telafi edilemiyor" diyen Staerk, "zehirli Y hipotezi"ne de dikkat çekti. Bu hipoteze göre Y kromozomu yaşlanmayı hızlandıran genetik unsurlar taşıyor olabilir.

Kuşlarda ise durum tersine. Erkek kuşlarda iki Z, dişilerde ise bir Z ve kısa bir W kromozomu bulunuyor. Ancak bu fark her zaman erkek lehine sonuç doğurmuyor; bazı yırtıcı kuş türlerinde dişiler daha uzun yaşıyor.

ÇİFTLEŞME REKABETİ ÖMRÜ KISALTIYOR

Yaşam süresindeki farkların bir diğer nedeni ise üreme stratejileri. Staerk, memelilerin çoğunun tek eşli olmadığını belirterek, "Erkekler çiftleşme şansı için yele, boynuz gibi dikkat çekici özellikler geliştiriyor ve rakiplerle mücadele ediyor. Bu da yaralanma ve ölüm riskini artırıyor" ifadelerini kullandı.

Bu biyolojik yatırım, erkeklerin kısa ömürlü olmasına neden olurken, tek eşli türlerde bu rekabetin az olması ömür farkını da azaltıyor.

EBEVEYNLİK DAVRANIŞLARI ÖMRÜ UZATIYOR

Araştırmanın dikkat çeken bir diğer sonucu ise ebeveynlik ile yaşam süresi arasındaki ilişki. Dr. Staerk, "Bakım veren cins genellikle daha uzun yaşıyor" dedi. Özellikle primatlar gibi, yavruların uzun süre bakıma muhtaç olduğu türlerde bu durum daha belirgin.

Örneğin şempanzelerde yavrular 10 yıla kadar anneleriyle kalabiliyor. Bu da annenin uzun ömrünün, yavrunun hayatta kalma şansını artırması açısından evrimsel bir avantaj sağlıyor.

UZUN YAŞAMIN FORMÜLÜ: SADAKAT VE SORUMLULUK

Araştırma sonuçları, sadece genetik değil, davranışsal ve sosyal faktörlerin de yaşam süresi üzerinde etkili olduğunu gösteriyor. Tek eşlilik, düşük rekabet ve ebeveynlik gibi özellikler, özellikle erkeklerin ömrünü uzatan temel unsurlar arasında yer alıyor.

Bilim insanlarına göre, erkeklerin daha uzun yaşamasının yolu; daha sadık, daha ilgili ve daha az rekabetçi bir yaşam tarzından geçiyor.