Çin’den ABD ambargosuna yanıt: Hem Nvidia’yı solladılar, hem de gizli silah EUV’yi ateşlediler

ABD ve müttefiklerinin teknoloji çemberine aldığı Pekin yönetimi, küresel yarı iletken ve yapay zeka rekabetinde kartları yeniden dağıtacak iki stratejik atılıma imza attı. Yıllardır süren ambargolara karşı savunma pozisyonunda kalan Çin, bu kez hücuma geçti. Şanghay’dan gelen haberler, yapay zeka donanımında "elektronik" çağının kapanıp "fotonik" (ışık) çağının başlayabileceğine işaret ederken; Shenzhen’deki çok gizli laboratuvarlardan sızan bilgiler, Batı’nın en büyük kozu olan çip üretim makinelerindeki tekelin kırılmak üzere olduğunu gösteriyor. Bu iki gelişme, Çin’in artık var olanı kopyalamak yerine, Batı teknolojisine alternatif, tamamen yeni yollar inşa etmeye başladığının en somut kanıtı olarak yorumlanıyor.

NVIDIA A100'E BÜYÜK FARK

Çinli bilim insanlarının Science dergisinde yayımlanan araştırması, yapay zeka donanımında devrim niteliğinde bir buluşu ortaya koydu. Şanghay Jiao Tong ve Tsinghua üniversiteleri tarafından geliştirilen "LightGen" adlı optik hesaplama çipi, veriyi geleneksel elektronlar yerine ışık sinyalleriyle işliyor. Işık hızında işlem yapabilen bu yeni mimari, özellikle enerji verimliliği ve hız konusunda rakiplerine dudak uçuklatan bir fark attı. Yapılan testlerde LightGen'in, Nvidia'nın piyasadaki en güçlü çiplerinden biri olan A100'e kıyasla belirli görevlerde 100 kattan fazla performans artışı sağladığı ve enerji verimliliğinde rekor kırdığı belirtildi. Sadece 136 milimetrekarelik bir alana sığdırılan 2 milyon fotonik nöron sayesinde çip; yüksek çözünürlüklü video üretimi ve 3D sahneleme gibi en zorlu yapay zeka görevlerini başarıyla yerine getiriyor.

Bilimsel arenadaki bu zaferin gölgesinde, Shenzhen'de çok daha derin ve stratejik bir operasyon yürütülüyor. Reuters'ın ulaştığı bilgilere göre Çin, bugüne kadar sadece Hollandalı ASML firmasının üretebildiği ve ABD'nin Çin'e satışını kesinlikle yasakladığı Aşırı Morötesi Litografi (EUV) teknolojisinde kritik bir eşiği aştı. "Çin'in Manhattan Projesi" olarak adlandırılan ve bizzat Devlet Başkanı Şi Cinping'in himayesindeki gizli programda geliştirilen prototipin, 2025 başında ilk kez EUV ışığı üretmeyi başardığı öğrenildi. İnsan saçından binlerce kat ince devrelerin basılmasını sağlayan bu teknoloji, en gelişmiş çiplerin üretimi için hayati önem taşıyor.

HUAWEI KOORDİNASYONUNDA 'SAHTE KİMLİKLİ' MÜHENDİSLER

Projenin perde arkası ise casusluk romanlarını aratmıyor. Huawei'nin kilit rol oynadığı bu devasa organizasyonda, ASML'den emekli olmuş Çin kökenli mühendislerin sahte kimliklerle projeye dahil edildiği ve çalışmaların en üst düzey gizlilikle yürütüldüğü iddia ediliyor. Batılı analistlerin "Çin bunu en erken 10 yıl sonra yapabilir" öngörüsünü boşa çıkaran bu ilerleme, Pekin'in 2030 yılına kadar tamamen yerli imkanlarla en ileri seviye çipleri üretebileceğini gösteriyor. ABD'de Trump yönetimi bir yandan ihracat yasaklarını sıkılaştırıp diğer yandan Nvidia'nın daha düşük kapasiteli çiplerini Çin'e satmasına izin vererek "bağımlılığı sürdürme" stratejisi izlese de; Çin'in kendi ekosistemini kurma kararlılığı, Washington'ın hesaplarını bozacak gibi görünüyor.