Dünyada sadece 50 kişide var! Bir damlası altın değerinde kan

Tıp literatüründe “altın kan” olarak adlandırılan Rh null kan grubu, her altı milyonda bir kişide görülen son derece nadir bir kan türü. BBC Türkçe’nin haberine göre, bugüne kadar dünya genelinde sadece 50 kişide tespit edilen bu kan, taşıyıcıları için büyük bir risk oluşturuyor.

Rh null grubuna sahip bireyler, herhangi bir yaralanma ya da ameliyat durumunda uygun kan bulmakta ciddi zorluk yaşıyor. Bu nedenle doktorlar, bu kişilere kendi kanlarını dondurarak saklamalarını öneriyor.

“ALTIN KAN” NEDEN BU KADAR DEĞERLİ?

Rh null kanını değerli kılan yalnızca nadirliği değil. Tıp dünyasında bağışıklık tepkilerini azaltma potansiyeli nedeniyle “evrensel donör” olarak görülüyor. Bilim insanları, bağışlanan kanlarda görülen bağışıklık uyumsuzluklarını çözmek için bu özel kan grubundan ilham alıyor.

Rh sistemi 50’den fazla antijen içeriyor. Rh null grubundaki bireylerde bu antijenlerin hiçbiri bulunmuyor. Bu da onları başka hiçbir kan grubundan nakil alamaz hale getiriyor.

BİLİM DÜNYASI YAPAY “ALTIN KAN” PEŞİNDE

İngiltere’de Bristol Üniversitesi’nden Prof. Ash Toye ve ekibi, 2018’de Rh null benzeri yapay kan hücreleri üretmeyi başardı. Crispr-Cas9 gen düzenleme teknolojisiyle beş önemli kan grubuna ait genler devre dışı bırakıldı: ABO, Rh, Kell, Duffy ve GPB. Bu sayede bağışıklık sisteminde en sık sorun yaratan antijenler ortadan kaldırıldı.

ABD, Kanada ve İspanya’daki araştırma ekipleri de benzer çalışmalar yürütüyor. Kök hücrelerden Rh null dahil özel kan türleri üretilmesi yönünde önemli ilerlemeler kaydedildi.

HENÜZ KLİNİK KULLANIMA HAZIR DEĞİL

Tüm bu gelişmelere rağmen, laboratuvar ortamında üretilen kanın klinik kullanıma geçmesi için zamana ihtiyaç var. Bilim insanları, kök hücrelerin tam olgun kırmızı kan hücrelerine dönüşmesini sağlayacak süreci geliştirmeye çalışıyor.

Rh null kan, genetik düzeyde RHAG proteini mutasyonlarından kaynaklanıyor. Bu mutasyon, alyuvarların yüzeyinde hiçbir Rh antijeninin oluşmamasına yol açıyor. Nadirliği ve evrensel uyum potansiyeli sayesinde, “altın kan” tıbbın en değerli kaynaklarından biri olarak görülüyor.