Türkiye'deki 2 riskli ili işaret etti: Depremin habercisi mi?

Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Harita Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu, Avrupa Uzay Ajansı’nın Sentinel uydularından elde edilen verilerle yürütülen çalışmanın sonuçlarını paylaştı. Çalışmaya göre Bursa Ovası’nda her yıl yaklaşık 6 santimetrelik düşey çökme yaşanıyor. Konya Ovası’nda da benzer deformasyonların gözlendiğini belirten Kutoğlu, bu sürecin uzun yıllar boyunca devam etmesi halinde ciddi yapısal riskler doğurabileceği uyarısında bulunarak, kent planlamasında mutlaka dikkate alınması gerektiğini belirtti.

“BURSA OVASI YILDA YAKLAŞIK 6 SANTİMETRE ÇÖKÜYOR”

Avrupa Uzay Ajansı’na ait Sentinel uydularının yeryüzündeki hareketleri düzenli olarak izleme imkânı sunduğunu ifade eden Prof. Dr. Kutoğlu, bu verilerin İngiltere’deki Leeds Üniversitesi Deprem ve Volkan Araştırmaları Merkezi tarafından ön işlemden geçirildiğini ve akademisyenlerin kullanımına açıldığını söyledi.

Kurtoğlu, "İkisi de faylarla sınırlandırılmış. Ama aynı zamanda da çok geniş ova alanlarına sahip ve yer altı sularından faydalanılan bölgeler. Bu sular vasıtasıyla ve tarımın yapıldığı bölgelerde kuyular aracılığıyla yoğun yer altı suyu kullanımı söz konusu. Buralarda çok önemli yüzey deformasyonları ortaya çıktı. Ekranda gördüğünüz Bursa Ovası’nı görmektesiniz. Bu mavi bölgeler, kırmızı bölgeleri ayıran bu mavi hatlar fay hatlarını temsil ediyor. Burada baktığımız zaman Bursa Ovası’nda şu iki bölgede kırmızılık görüyoruz. Bunlar düşey harekete işaret ediyorlar ve yıllık olarak yaklaşık 6 cm civarında Bursa Ovası’nın bir çökmesi, oturması söz konusu. Bu yıllara sari olarak devam ediyor. Yani bu 6 cm, 10 sene sonra 60 cm’ye bu şekilde devam ettiği takdirde ulaşmış olacak. Bu tabii hem yeraltı su durumunun azalması hem de bölgedeki fay hareketlerinin tetiklemiş olduğu bir durum ve dikkate alınması gereken, kent planlamasında mutlaka göz önünde bulundurulması gereken bir husus" dedi.

Bursa’daki durumun özellikle dikkat çekici olduğuna işaret eden Kutoğlu, Bursa ve Konya’nın benzer jeolojik özellikler taşıdığını belirtti. İki bölgenin de faylarla sınırlandığını ve geniş ova alanlarına sahip olduğunu ifade eden Kutoğlu, yoğun yer altı suyu kullanımının önemli yüzey deformasyonlarına yol açtığını söyledi.

Bu sürecin devam etmesi halinde riskin büyüyeceğine dikkat çeken Kutoğlu, "Burada dikkat çeken önemli bir husus da şu; bu bölge Uludağ bölgesi. Bursa Ovası Uludağ’a uzanıyor ve burada baktığımız zaman Uludağ’ın yılda ortalama 2 cm kadar yükseldiğini görmüş oluyoruz. Yani Uludağ giderek boyu uzuyor" ifadelerinde bulundu.

Çalışmada öne çıkan bir diğer bulgunun Uludağ bölgesine ilişkin olduğunu belirten Kutoğlu, Uludağ’da ters yönde bir hareket gözlendiğini belirtti.

KONYA OVASI’NDA ÇÖKME 5–10 SANTİMETRE ARASINDA

Benzer deformasyonların Konya Ovası’nda da tespit edildiğini ifade eden Prof. Dr. Kutoğlu, "Benzer özellikler, benzer durumlar, deformasyonlar Konya’da da gözüküyor. Mavi alan önemli miktarda düşey deformasyona yani bir çökmeye karşılık geliyor. Bu çökme yer yer 5 ile 10 santimetre arasında değişiklik gösteriyor. Yani ova 5 ile 10 santimetre arasında çöküyor. Bu bölge yoğun tarım alanının faaliyetlerinin yürütüldüğü, buna bağlı olarak da yer altı sulamasının yapıldığı bölge" diye konuştu.

Konya’daki hareketlerin yalnızca yer altı suyu kullanımına bağlanamayacağını dile getiren Kutoğlu, "Burada aynı zamanda yılda 4 cm’lik bir batıya doğru hareket var. Dolayısıyla buradaki çökmede sadece yeraltı sularının değil, aynı zamanda tektonik bir iteklemenin de etkili olduğu görülmekte. Zemin özellikleri de çok etkili. Konya Ovası’nda bu bölgeler yoğun kireç taşı bölgeleri. Su çekilmesine bağlı olarak zaman içerisinde medyada da sıkça gündeme gelen obruklar meydana geliyor" açıklamasında bulundu.

“BURSA’DA OBRUK YOK ANCAK YAPISAL HASAR RİSKİ BULUNUYOR”

Bursa’da Konya’daki gibi obruk oluşumlarının yaygın olmadığını, ancak farklı risklerin gündeme gelebileceğini belirten Kutoğlu, "Bursa’da bu şekilde bir obruk oluşumu pek gündemde değil ama bu hareketler devam ettiği sürece elbette ki bir takım yapısal hasarlar meydana gelmesi söz konusu. Eğer yapıların zemine oturan köşe noktaları, binaların oturduğu yerler farklı deformasyonlara, farklı hareketlere maruz kalırsa binalar üzerinde deformasyon meydana gelebilir. Çatlaklar oluşabilir. Bunlar zaman içerisinde taşıyıcı sistemlere de sirayet ederse, bölgedeki yapılar için ciddi tehditler söz konusu olabilir. Bu hareketler aynı zamanda yer kabuğundaki zorlanmaları artırıyor. Bu enerji biriktiği takdirde zeminde kütle hareketleri gibi farklı jeolojik riskler de ortaya çıkabilir" dedi.