Türkiye Cumhuriyeti 102 yaşında: "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir"
18
Türkiye Cumhuriyeti'nin Kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün 19 Mayıs 1919'da Samsun'a ayak basmasıyla yakılan bağımsızlık ateşi, Türk milletinin azimli mücadelesi sayesinde hiç sönmedi. Atatürk'ün, henüz Erzurum Kongresi sırasında dahi Mazhar Müfit Bey'e hükümet şeklinin Cumhuriyet olacağını ifade etmesi, bu büyük değişimin bir 'milli sır' olarak uzun süre saklandığını gösterdi.
28
23 Nisan 1920'de TBMM'nin açılışıyla başlayan yeni dönemde, halkın temsilcilerinden oluşan Meclis'in üstünde hiçbir gücün olmadığı ortaya konuldu. Kurtuluş Savaşı'nın zaferle sonuçlanması ve 24 Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Antlaşması ile yeni Türk devletinin varlığı tescillendi.
38
REJİM TARTIŞMALARINA SON VEREN KARAR
İkinci dönem TBMM'nin toplanmasından kısa süre sonra, 13 Ekim 1923'te Ankara, Türkiye'nin hükümet merkezi ilan edildi. Bu adımın ardından, devlet rejiminin adı ve başkanlık sorununun çözümü aciliyet kazandı. O güne kadar devlet başkanlığını TBMM Başkanı olarak Mustafa Kemal Paşa yürütüyordu.
27 Ekim 1923'te yaşanan İcra Vekilleri Heyeti'nin istifası ve yeni bir kabine oluşturulamaması krizi, Cumhuriyet'in ilan sürecini hızlandırdı.
48
"YARIN CUMHURİYETİ İLAN EDECEĞİZ!"
Atatürk, 28 Ekim 1923 akşamı Çankaya Köşkü'nde aralarında İsmet Paşa, Ali Fuat Paşa ve Fethi Bey'in de bulunduğu yakın arkadaşlarına bir sofra hazırlattı. O tarihi anları Nutuk'ta anlatan Gazi Mustafa Kemal Paşa, yemek sırasında sarf ettiği "Yarın Cumhuriyet ilan edeceğiz" sözüyle rejimin geleceğini kesinleştirdi.
Aynı gece Mustafa Kemal Paşa ve İsmet Paşa, 1921 Anayasası'nda değişiklikler öngören kanun tasarısını hazırladılar. Tasarıya, "Türkiye devletinin hükümet şekli Cumhuriyettir" hükmü eklendi.
58
TARİHİ OYLAMA
Tasarı, 29 Ekim 1923'te TBMM'de görüşüldü. Saat 20.30'da yapılan oylamada oturuma katılan 158 üyenin tamamının oyuyla Cumhuriyet'in ilanı kabul edildi. Meclis salonu "Yaşasın Cumhuriyet" sesleri ve alkışlarla yankılandı.
68
Cumhuriyet'in ilanıyla birlikte, "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" ilkesi devlet yönetiminin temel taşı haline geldi. Ardından yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminde, 158 milletvekilinin oybirliğiyle Gazi Mustafa Kemal Atatürk, yeni Türk devletinin ilk Cumhurbaşkanı seçildi. Kürsüye çıkan Atatürk, tarihi konuşmasını "Türkiye Cumhuriyeti mesut, muvaffak ve muzaffer olacaktır" sözleriyle tamamladı.
78
PARLAMENTER REJİME GEÇİŞ VE MİLLİ BAYRAM
Bu önemli adımla hem devletin adı ve rejimi konusundaki tartışmalar sona erdi hem de devlet başkanlığı sorunu çözüldü. Meclis Hükümeti Sistemi yerine parlamenter rejime geçildi; Cumhurbaşkanı başbakanı atayacak, başbakan da bakanlarını seçerek onaya sunacaktı.
88
İlk hükümeti kurma görevi İsmet İnönü'ye verilirken, Fethi Okyar da TBMM Başkanlığı'na seçildi.
Türk halkı, 29 Ekim gecesi ve 30 Ekim günü büyük coşkuyla Cumhuriyet'i kutladı. Resmi olarak 26 Ekim 1924 tarihli kararname ile kutlamalar başladı. 1925 yılında TBMM'de kabul edilen yasa teklifi ile 29 Ekim günü, o tarihten bu yana kesintisiz olarak "Milli Bayram" statüsünde kutlanmaya devam ediyor.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.