Silivri depremi İstanbul'u uyandırdı: Denetimlerde binaların yarısı depreme dayanıksız çıktı

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Deprem Risk Yönetimi ve Kentsel İyileştirme Dairesi'nin 2020 yılından bu yana yürüttüğü analizler, en riskli yapıların Avcılar, Küçükçekmece, Büyükçekmece ve Silivri'de yoğunlaştığını ortaya koydu. Bu bölgelerde en sık karşılaşılan sorun, kolonların taşıyıcı özelliğini yitirmiş olması olarak tanımlandı.

7.5 BÜYÜKLÜĞÜNDE DEPREMDE 190 BİN BİNA AĞIR HASAR GÖREBİLİR

İstanbul'daki 1.2 milyon yapının yaklaşık yüzde 70'i, yani 850 bini 2000 öncesinde inşa edildi. İBB'nin Kandilli Rasathanesi ve İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) ile yaptığı çalışmaya göre, 7.5 büyüklüğünde bir depremde 190 bin 800 binanın orta ve üzeri seviyede hasar göreceği öngörüldü. Bu da yaklaşık 1.3 milyon bağımsız bölümün kullanılamaz hale gelmesi ve 3 milyona yakın kişinin barınma ihtiyacıyla karşı karşıya kalması anlamına geldiği ifade edildi.

HIZLI TARAMA PROJESİYLE RİSKLİ YAPILAR TESPİT EDİLİYOR

Bu kapsamda İBB, 2020 yılında "Hızlı Tarama ile Bina Tespiti" projesini başlattı. Proje ile öncelikli olarak zemini zayıf olan bölgelerde binaların beton ve demir dayanımı gibi taşıyıcı sistemleri inceledi. 2022 yılından itibaren ise vatandaşların başvurusu üzerine bu taramalar İstanbul geneline yaygınlaştırıldı.

HER 2 BİNADAN BİRİ RİSKLİ

Deprem Risk Yönetimi Dairesi Başkanı Murat Yün'ün verdiği bilgilere göre, bugüne kadar 35 bin binada hızlı tarama gerçekleştirildi. Bu binaların yüzde 20’si (6 bin 840 bina) E sınıfı yani "çok yüksek riskli" olarak tespit edildi. D sınıfı yani “yüksek riskli” binalar da dahil edildiğinde, riskli yapı oranı yüzde 50’ye ulaşıyor.

KOLONLAR ÇÖKME NOKTASINDA

Riskli yapılarda en fazla karşılaşılan problemin "kolonların taşıyıcı özelliğini kaybetmiş olması" olduğunu söyleyen Yün, özellikle yumuşak zeminli bölgelerden yapılan başvurulara dikkat çekti. Şubat 2023’te Kahramanmaraş depremlerinin ardından başvurular 122 bine kadar çıkarken, zamanla bu sayı yeniden azaldı. Ancak 23 Nisan’daki Silivri depremi sonrası başvurular yeniden artış gösterdi ve nisan ayında 850’ye ulaştı.

KABUL ORANI YÜZDE 30'A DÜŞTÜ

Yün, ekiplerin şimdiye kadar 115 bin binayı ziyaret ettiğini, ancak yalnızca yüzde 30'unun taramaya onay verdiğini belirtti. 6 Şubat sonrasında bu oran yüzde 100'e çıksa da zamanla tekrar geriledi.

HIZLI TARAMA HUKUKİ BAĞLAYICILIĞA SAHİP DEĞİL

İBB'nin yaptığı hızlı tarama, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yaptığı "resmi riskli yapı tespiti" gibi hukuki bağlayıcılığa sahip değil. Ancak bina riskli çıkarsa, İBB ilgili yasaya göre süreci başlatabiliyor ve bina sakinlerine resmi tespit yapılması için yönlendirmede bulunuyor.

KİRA YARDIMI HEM BAKANLIKTAN HEM İBB'DEN

Riskli yapıların boşaltılması durumunda vatandaşların mağduriyet yaşamaması için kira yardımları devreye giriyor. Bakanlık tarafından 8 bin 500 TL kira yardımı yapılırken, İBB de ilave olarak 10 bin TL destek veriyor. Emekli olan mülk sahipleri veya kiracılara ise bu destek 12 bin TL’ye kadar çıkıyor.

842 BİNA DÖNÜŞTÜRÜLDÜ VEYA DÖNÜŞÜM SÜRECİNDE

Çok yüksek riskli kategorisinde değerlendirilen 6 bin 840 binadan 842'sinin (yüzde 12) ya yıkılıp yeniden yapıldığını ya da kentsel dönüşüm sürecine alındığını aktaran Yün, bu yapıların 30 bin kişilik nüfusa denk geldiğini söyledi. Buna göre dönüşüm bekleyen 60 bin bağımsız bölümde 213 bin kişi yaşadığı kaydedildi

TEŞVİK ORANLARI YÜZDE 65'E KADAR ÇIKIYOR

Vatandaşlar dönüşüm için özel müteahhitlerle anlaşabileceği gibi, İBB iştiraki KİPTAŞ'ın "İstanbul Yenileniyor" projesine de başvurabiliyor. Bu kapsamda gelir durumuna göre yüzde 40 ila 65 arasında değişen oranlarda teşvik sağlandı. Geliri üç asgari ücretin altında olanlara yüzde 45, iki asgari ücretin altındaki hanelere ise yüzde 65 oranında destek sunuldu.