İstanbul’un en büyük hava kirliliği kaynağı trafik: Mevsim dinlemiyor, her yere yayılıyor

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Levent Kuzu, İstanbul’da hava kirliliğinin başlıca sebebinin yıl boyunca etkisini sürdüren trafik olduğunu belirtti. 5 Haziran Dünya Çevre Günü kapsamında açıklama yapan Kuzu, trafik kaynaklı emisyonların egzozla sınırlı kalmadığını, lastik ve fren aşınmaları ile yol tozlarının da önemli kirleticiler olduğunu söyledi.

Prof. Dr. Kuzu açıklamalarında şunları söyledi:

“Motor teknolojileri gelişiyor ama araç sayısı daha hızlı artıyor. Trafik kaynaklı kirlilik, şehrin tamamına yayılıyor ve mevsim fark etmeksizin etkisini sürdürüyor”

SANAYİ VE EVSEL ISINMA İKİNCİ PLANDA

Sanayi kuruluşlarının İstanbul merkezinden uzakta olmasının, sanayi kaynaklı hava kirliliğini sınırladığını belirten Kuzu, doğalgaz kullanımının evsel ısınma kaynaklı emisyonları da düşürdüğünü ifade etti. Özellikle pandemi dönemindeki kapanmalarda yapılan hava ölçümleri, trafiğin hava kirliliğindeki belirleyici rolünü net şekilde ortaya koydu.

Kuzu, “Evsel ısınma ve trafik durduğunda, doğal kaynaklı tozlar yalnızca üçte bir oranında katkı sağladı. Bu, trafiğin baskın kirletici olduğunu ortaya koyuyor” dedi.

DİZEL ARAÇLAR ALARM VERİYOR

Prof. Dr. Kuzu, dizel araçların özellikle azot oksit (NOx) ve partikül madde salımı açısından daha tehlikeli olduğunu belirtti. Egzoz kontrol sistemlerinin etkili olabilmesi için düzenli bakım şart, aksi halde hava kalitesine ciddi zarar veriyorlar.

Ayrıca araç kaynaklı partikül emisyonlarının yalnızca yarısı egzozdan kaynaklanıyor. Diğer yarısı ise lastik, fren ve yol tozu gibi mekanik kaynaklardan geliyor. Bu nedenle elektrikli araçlar bile tüm çözüm değil. Kuzu, "Trafikteki tüm araçlar elektrikli olsa dahi, partikül kirliliği ancak yüzde 50 azalabilir" ifadelerini kullandı.

MİKROMOBİLİTE VE ALTYAPI ANAHTAR ROLDE

Temiz hava için çözüm önerileri arasında elektrikli scooter, bisiklet ve yürünebilir şehir altyapısı öne çıkıyor. Kuzu’ya göre bu tür mikromobilite araçları hem düşük emisyonlu hem de şehir içinde daha sürdürülebilir bir alternatif. Ancak bu sistemlerin gelişebilmesi için altyapı yatırımları ve teşvikler şart.

EN KİRLİ VE EN TEMİZ İLÇELER

İstanbul’da hava kalitesi ilçelere göre büyük değişkenlik gösteriyor.

En kirli bölgeler: Göztepe ve Esenyurt (trafik yoğunluğu + topoğrafik dezavantajlar)

En temiz bölgeler: Kumköy, Şile ve Adalar (trafikten uzak, az yapılaşmış alanlar)

METEOROLOJİ DE ETKİLİ

Sıcaklık terselmesi (inversiyon) gibi meteorolojik olaylar, kirleticilerin atmosferde birikmesine neden oluyor. Özellikle mevsim geçişlerinde hava kirliliği artışı yaşanabiliyor.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: NE YAPILMALI?

Prof. Dr. Kuzu’nun İstanbul’un hava kalitesini artırmak için sunduğu çözüm başlıkları şöyle:

• Elektrikli araçların teşvik edilmesi ve yaygınlaştırılması
• Şehir planlamasında hava koridorlarının korunması, yapılaşmanın buna göre düzenlenmesi
• Mikromobiliteye altyapı ve ekonomik destek sağlanması
• Dizel araçlara yönelik daha sıkı denetim ve bakım zorunluluğu