Erken emeklilikte flaş detay: SGK uzmanı İsa Karakaş açıkladı

Bazı mesleklerin taşıdığı yüksek riskler, çalışanlara erken emeklilik yolunu açıyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) uygulamalarına göre, yıpratıcı işlerde görev yapan kişilere “yıpranma hakkı” tanınarak hem prim günleri artırılıyor hem de emeklilik yaşları düşürülüyor. Sosyal Güvenlik Uzmanı ve SGK Başmüfettişi İsa Karakaş, yıpranma payının detaylarını Türkiye Gazetesi’ne değerlendirdi.

YIPRANMA HAKKI NEDİR, KİMLERİ KAPSIYOR?

Yıpranma payı, işin fiziksel ya da ruhsal açıdan yıpratıcı olması durumunda çalışanlara tanınan bir erken emeklilik avantajı olarak öne çıkıyor. Son yıllarda kapsamı genişleyen bu uygulama, özellikle sağlık çalışanlarının da dahil edilmesiyle birlikte 20’den fazla meslek grubunu kapsar hale geldi.

SGK’ya göre, yıpranma hakkı bulunan işlerde çalışanların hem emeklilik primlerine ek gün yazılıyor hem de belirli bir süreye kadar yaş şartı geriye çekiliyor. Bu da çalışanların daha erken emekli olabilmesine olanak sağlıyor.

EMEKLİLİK ŞARTLARINDA KADEME FARKI

İsa Karakaş, kadınların normal şartlarda 58, erkeklerin ise 60 yaşında emekli olduğunu hatırlatarak, memur ve Bağ-Kur’lular için 25 yıl (9000 gün), SSK’lılar içinse 7000 gün prim şartı arandığını belirtti.

Ancak yıpranma hakkına sahip olan çalışanlar, bu süreyi fiilî hizmet süresi zammı (FHSZ) yoluyla kısaltabiliyor. Özellikle 2008 öncesi uygulamalarda yer alan bazı istisnalar, bugün hâlâ geçerliliğini koruyor.

YIPRANMA PAYI NASIL HESAPLANIYOR?

Yıpranma hakkı kapsamında yapılan çalışmaların süresi, belirli oranlarla prim günlerine ekleniyor. Bu hesaplamalar şu şekilde yapılıyor:

Eğer her 360 gün için 60 gün ekleniyorsa: `(Çalışılan gün x 60) / 360`
90 gün eklenecekse: `(Çalışılan gün x 90) / 360`
180 gün için: `(Çalışılan gün x 180) / 360`

Bu ek süreler, bazı meslek gruplarında 5 ila 8 yıla kadar prim günlerine eklenebiliyor. SGK Kanunu’nun 40. maddesine göre, bu süreye yönelik yasal bir üst sınır bulunmuyor.

2008 ÖNCESİ KAZANILMIŞ HAKLAR NE OLACAK?

Karakaş, 1 Ekim 2008 öncesinde yıpranma hakkı kazanan ve bu tarihten sonra çalışmaya devam eden sigortalılar için, 3600 günün altında kalan hizmet sürelerinin sigortalılık süresine dahil edildiğini ifade etti. Bu durum özellikle asker, polis, madenci gibi mesleklerde görev yapanlar için geçerli.