Yıllık izin ücretle değiştirilebilir mi? Çalışanların bilmesi gereken kritik detaylar

Yaz aylarının gelmesiyle birlikte, özellikle okulların kapanmasının ardından çalışanlar arasında tatil planları konuşulmaya başlandı. Ancak ekonomik sıkıntılar nedeniyle izin kullanamayan birçok kişi, birikmiş yıllık izinlerini ücret karşılığında değerlendirme imkânını araştırıyor. Bu kapsamda, yıllık izin haklarının nasıl kullanıldığı ve hangi durumlarda paraya dönüşebileceği merak konusu oldu. İşte merak edilen tüm detaylar...

YASAL GÜVENCE 4857 SAYILI KANUN’DA

4857 sayılı İş Kanunu’nun 53. maddesi, yıllık ücretli izin hakkını açıkça düzenliyor. Bu hükme göre, aynı işverene bağlı olarak en az bir yıl çalışan herkes yıllık izin hakkı kazanıyor. Bu hak, çalışanın pozisyonu ya da işyerinin büyüklüğü ne olursa olsun tüm işçiler için geçerli kabul ediliyor.

KIDEME GÖRE İZİN SÜRELERİ

Çalışanın işyerindeki kıdemine göre yıllık izin süresi belirleniyor:

• 1 ila 5 yıl arasında çalışanlara en az 14 gün,

• 5 yıldan fazla 15 yıldan az çalışanlara en az 20 gün,

• 15 yıl ve üzeri çalışanlara ise en az 26 gün izin hakkı tanınıyor.

Yeraltı işlerinde çalışanlara bu süreye ek olarak 4 gün daha verilirken, 18 yaş altı ve 50 yaş üstü işçiler için izin süresi en az 20 gün olarak uygulanıyor. Bu süreler asgari sınır olarak belirlenmiş olup, işveren dilerse daha fazla izin verebilir ancak daha azını veremez.

YILLIK İZİN DEVREDİLEBİLİR Mİ?

Yıllık izin hakkı, işçi ile işverenin anlaşmasıyla bile devredilemez ya da karşılığında ödeme alınamaz. Yani, “İzne çıkma, parasını vereyim” diyen bir işverenin bu teklifi geçersizdir. Aynı şekilde işçinin, “İzne çıkmayayım, ücretini alayım” talebi de hukuken kabul görmez. Yıllık izin, sadece çalışanın fiilen dinlenmesiyle gerçekleşebilir.

İŞTEN AYRILINCA ÜCRET ÖDENİR Mİ

Ancak işçi, iş akdi sona erdiğinde — ister kendi istifasıyla ister işveren tarafından fesih yoluyla olsun — kullanmadığı izin günlerinin ücretini alabilir. Bu ücret, işçinin ayrıldığı tarihteki brüt maaşı üzerinden hesaplanarak ödenir. Yani yıllık izin sadece işten ayrılma durumunda paraya çevrilebilir.

İZİN PARÇALANABİLİR Mİ?

Yasa, yıllık iznin kesintisiz kullanılması esasını benimsese de, işçi ve işverenin anlaşmasıyla izin bölünebilir. Ancak bu bölme işleminde en az bir parçanın 10 günden kısa olmaması gerekiyor. Örneğin 14 günlük bir izin, 10+4 veya 7+7 gün şeklinde ikiye bölünebiliyor.

RESMİ TATİLLER YILLIK İZNİNDEN Mİ SAYILIYOR?

Yıllık izne denk gelen hafta tatili, ulusal bayram veya resmi tatil günleri izin süresinden sayılmıyor. Örneğin 10 günlük iznin içine bir resmi tatil denk gelirse, o gün ekstra olarak veriliyor ve yıllık izin süresinden düşülmüyor.

İZİN ÜCRETİ NASIL ÖDENMELİ

Yıllık izne çıkan çalışanın, izin süresine ait ücreti peşin ya da avans olarak alması zorunlu. Yargıtay içtihatlarına göre bu ödeme yapılmadığında, işçi iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir ve kıdem tazminatına hak kazanabilir.

YOL İZNİ HAKKI VAR MI?

Tatilini başka bir şehirde geçirecek olan çalışanlar, bu durumu belgelendirmeleri halinde en fazla 4 güne kadar ücretsiz yol izni talep edebilir. Bu süre yıllık izne eklenebilir ancak ücretli sayılmaz.