Takvim baştan yazılıyor! İnsan eli iki yeni mevsim yarattı

Dünyanın değişen iklim döngülerine dair yapılan yeni bir araştırma, insan faaliyetlerinin etkisiyle geleneksel mevsimlerin ötesinde iki yeni mevsimin ortaya çıktığını ortaya koydu. Uydu görüntüleri ve onlarca yıllık meteorolojik verilerin analizine dayanan çalışmaya göre, artık takvimlerde yer almayan ancak doğa üzerinde büyük etkiler yaratan “sis mevsimi” ve “çöp mevsimi” adlı iki döngü yaşanıyor.

Londra Ekonomi ve Siyaset Bilimi Okulu (LSE) öncülüğünde gerçekleştirilen araştırma, bu yeni doğa ritimlerinin insan sağlığı ve ekosistemler üzerinde ciddi sonuçlar doğurduğunu vurguluyor.

SİS MEVSİMİ

Güneydoğu Asya'nın birçok bölgesinde artık her yıl yaşanır hale gelen “sis mevsimi”, özellikle Endonezya ve Malezya'daki orman yangınları nedeniyle yoğun duman tabakasının oluşmasına neden oluyor. Bu zehirli sis, hava kalitesini tehlikeli seviyelere indirerek milyonlarca insanın sağlığını tehdit ediyor.

Aynı döngü, Kuzey Hindistan’da musonların sona ermesinin ardından anız yakımının başlamasıyla da tekrarlanıyor. ABD’nin California eyaletinde ise yangın sezonu artık yaz aylarıyla sınırlı kalmıyor; ilkbaharda başlayıp Aralık ayına kadar devam ediyor. Bilim insanları bu durumun, küresel çapta senkronize bir şekilde ilerleyen yeni bir mevsimsel düzene işaret ettiğini belirtiyor.

ÇÖP MEVSİMİ

Bali’de ise Aralık-Mart ayları arasında yaşanan “çöp mevsimi”, muson rüzgarlarının yön değiştirmesiyle birlikte devasa miktarda plastik atığın okyanus akıntılarıyla kıyılara vurmasına neden oluyor. Yerel halk artık bu döngüyü öngörebiliyor ve hangi ayda ne kadar atıkla karşılaşacaklarını tahmin edebiliyor.

Bali yetkilileri, bu dönemde yüzlerce geçici işçi ve gönüllüyü temizlik çalışmalarına dahil ediyor. Son muson sezonunda kıyıya vuran plastik atık miktarının 3 bin tonu aştığı belirtiliyor. Benzer plastik istilaları Filipinler ve Tayland gibi ülkelerde de gözlemleniyor.

YA HİÇ BAŞLAMIYOR, YA DA BİTMEK BİLMİYOR

Araştırma sadece yeni mevsimleri değil, aynı zamanda "kayıp mevsimlerin" izini de sürdü. Alpler’de kar örtüsünün her yıl daha geç gelmesi, İngiltere kıyılarında martıların göç takvimlerini şaşırması gibi örnekler, doğanın geleneksel döngülerinden sapmalar yaşadığını gösteriyor. Bilim insanları, bazı mevsimlerin artık “zamanında gelmediğini, erkenden başladığını ya da hiç sona ermediğini” vurguluyor.

LSE liderliğindeki araştırma, insan kaynaklı çevresel tahribatın yalnızca iklimi değil, doğanın iç ritmini de değiştirdiğini ortaya koyuyor. Yeni mevsimsel düzenler, iklim krizinin geldiği noktayı gözler önüne sererken, bu durumun hem ekosistemler hem de insan sağlığı açısından ne denli kritik olduğu yeniden hatırlatılıyor.