Pakistan-Afganistan sınırında çatışmalar tırmanıyor: Gerilimin temeli Durand hattı

Pakistan ile Afganistan arasındaki diplomatik kriz, hafta sonu sınır hattında topyekûn bir askeri çatışmaya evrildi. Pakistan'ın geçtiğimiz günlerde Afganistan topraklarına düzenlediği hava saldırılarına misilleme olarak Afgan Taliban güçleri, cumartesi gecesi Pakistan askeri karakollarına baskın düzenledi. Tarafların ağır silahlar kullandığı çatışmalarda onlarca askerin hayatını kaybettiği iddia edilirken, bölgedeki tansiyon son yılların en yüksek seviyesine ulaştı.

Afganistan Savunma Bakanlığı, saldırının "Pakistan’ın Afgan hava sahasını ihlaline karşı misilleme" olduğunu duyurdu ve Taliban güçlerinin "başarılı operasyonlar yürüttüğünü" belirtti. Buna karşılık Pakistan ordusu ise sınırın çeşitli noktalarında Taliban’dan gelen ateşe “ağır topçu ve tanklarla” karşılık verdiklerini ve "hiçbir saldırıya müsamaha gösterilmeyeceğini" açıkladı.

Taliban hükümet sözcüsü Zabihullah Mücahid, çatışmalarda 58 Pakistan askerinin ve 9 Taliban üyesinin hayatını kaybettiğini iddia etse de, İslamabad bu rakamları doğrulamadı. Yerel kaynaklar, çatışmaların özellikle Helmand, Kandahar ve Nangarhar gibi güney ve doğu vilayetlerinde yoğunlaştığını, Torkham ve Chaman gibi kritik sınır kapılarının güvenlik gerekçesiyle kapatıldığını bildirdi.

PAKİSTAN TALİBANI (TTP) VE GÜVENLİ LİMAN İDDİALARI

Gerilimin temelinde, Pakistan'ın Afgan yönetimini, Pakistan Talibanı (TTP) militanlarını barındırmak ve desteklemekle suçlaması yatıyor. 2021’de Taliban’ın Afganistan’da iktidarı ele geçirmesinden bu yana TTP'nin düzenlediği saldırılarda yüzlerce Pakistan güvenlik gücü hayatını kaybetti. Pakistan Savunma Bakanı Khawaja Muhammed Asif, geçen hafta yaptığı konuşmada "Afgan yönetimini defalarca uyardık. Artık sabrımız tükendi" diyerek operasyonların sinyalini vermişti. Birleşmiş Milletler'in bu yılki raporunda da TTP'nin Taliban yönetiminden "önemli lojistik ve operasyonel destek aldığı" belirtilmişti.

Uzmanlara göre, mevcut krizin tarihsel kökeni, iki ülke arasındaki 2 bin 600 kilometrelik Durand Hattı sınırının statüsüne dayanıyor. 1893’te Britanya Hindistanı ile Afganistan arasında çizilen ve Pakistan'ın fiili sınırı olan bu hattı, Kabil yönetimi hiçbir zaman resmen tanımadı. Güney Asya uzmanı Michael Kugelman, “Afganistan’ın sınırı tanımaması, artan karşılıklı saldırılar ve dezenformasyonun yayılması, iki ülke arasındaki krizi daha da kırılgan hale getiriyor” değerlendirmesinde bulundu.

BÖLGESEL TEPKİLER VE HİNDİSTAN FAKTÖRÜ

Çatışmaların ardından Suudi Arabistan, İran ve Katar gibi bölgesel güçler iki ülkeye "itidal çağrısı" yaptı. Gerilimi artıran bir diğer gelişme ise, bir Taliban dışişleri bakanının bu hafta Hindistan'ı ziyaret etmesi oldu. İslamabad, TTP'nin Hindistan'ın desteğiyle Pakistan'a saldırdığına inanıyor. Yeni Delhi bu suçlamayı reddederken, Taliban da topraklarının başka ülkelere karşı kullanılmasına izin vermediklerini savunuyor.