İran Avrupa ile nükleer görüşmeler öncesi Rusya ve Çin’le masaya oturacak

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Baayghaei, pazartesi günü yaptığı açıklamada, salı günü İran, Çin ve Rusya arasında bir toplantı gerçekleştirileceğini duyurdu. Bu toplantının amacı, 25 Temmuz Cuma günü İstanbul'da Fransa, Almanya ve İngiltere (E3 ülkeleri) ile yapılacak nükleer görüşmeler öncesinde koordinasyon sağlamak.

2015 ANLAŞMASI TEHLİKEDE

2015’te imzalanan nükleer anlaşmanın kalan tarafları arasında yer alan Çin, Rusya ve Avrupa ülkeleri, yaptırımların kaldırılması karşılığında İran'ın nükleer programına sınırlamalar getirmesini öngörüyordu. Ancak ABD’nin 2018’de tek taraflı çekilmesi ve yaptırımları yeniden uygulamaya başlamasıyla süreç sekteye uğradı. İran ise bu tarihten itibaren uranyum zenginleştirme seviyesini yüzde 60’a kadar yükseltti.

AVRUPA'DAN SNAPBACK UYARISI

Avrupa ülkeleri, İran’ın yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde anlaşmadaki “snapback” mekanizmasını devreye sokabileceklerini belirtiyor. Bu mekanizma, kaldırılan tüm yaptırımların otomatik olarak yeniden yürürlüğe girmesini sağlıyor.

İRAN: ÇİN VE RUSYA İLE KOORDİNELİYİZ

Baghaei, İran’ın snapback mekanizmasını önlemek ya da etkilerini azaltmak için Çin ve Rusya ile sürekli temas halinde olduğunu söyledi. Ayrıca Avrupalı ülkeleri anlaşmadaki taahhütlerini yerine getirmemekle suçladı.

ABD İLE YENİDEN GÖRÜŞME PLANI YOK

İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, BM Genel Sekreteri Guterres’e gönderdiği mektupta, E3 ülkelerinin yaptırımların yeniden uygulanmasını talep edecek yasal ya da siyasi bir zemine sahip olmadığını belirtti. Baghaei de mevcut koşullarda ABD ile yeni bir görüşme planının olmadığını vurguladı.

ATEŞKES SONRASI İLK TEMAS

İstanbul’daki görüşmeler, haziran ayında İsrail’in İran’daki üç nükleer tesise saldırı düzenlediği çatışmalar sonrası yapılacak ilk doğrudan temas olacak. Bu çatışmalarda İran tarafında aralarında askeri komutan ve nükleer bilim insanlarının da bulunduğu yaklaşık 1100 kişi, İsrail’de ise 28 sivil hayatını kaybetmişti.

GÜNDEM: YAPTIRIMLAR VE NÜKLEER PROGRAM

Tahran yönetimi, nükleer faaliyetlerinin tamamen barışçıl amaçlı olduğunu vurgulamaya devam ediyor. Baghaei, görüşmelerin ana gündeminin yaptırımların kaldırılması ve İran’ın nükleer programıyla ilgili düzenlemeler olduğunu açıkladı.

İRAN-RUSYA YAKINLAŞMASI DERİNLEŞİYOR

Öte yandan İran, Ukrayna savaşında Rusya’nın en önemli müttefiklerinden biri olmaya devam ediyor. Tahran, Moskova’ya yerli üretim Shahed kamikaze İHA’ları sağlayarak savaşta önemli bir rol oynuyor.