İran, AB ülkeleriyle ‘yaptırım krizi’ öncesi görüşmeye hazırlanıyor

İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, cuma günü Fransa, Almanya ve İngiltere’den mevkidaşlarıyla bir telekonferans görüşmesi gerçekleştirecek. Avrupa Birliği Dış Politika Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas da toplantıya katılacak. Görüşmenin amacı, İran’ın nükleer programı nedeniyle BM yaptırımlarının yeniden devreye girmesini engellemek.

AVRUPA’DAN ‘SNAPBACK’ UYARISI

2015 nükleer anlaşmasının tarafı olan üç Avrupa ülkesi, İran’ın yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde ‘snapback’ mekanizması kapsamında BM yaptırımlarını yeniden gündeme alabileceklerini duyurdu. Bu yaptırımlar için 31 Ağustos son tarih olarak belirlenmiş durumda.

ÇATIŞMA VE UAEA GERİLİMİ

Haziran ayında yaşanan 12 günlük İran-İsrail çatışması sırasında Tahran’ın nükleer tesisleri hedef alınmıştı. Bunun ardından İran, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile tüm işbirliğini kesti. Bu durum, İran’ın uranyum stokları ve programının boyutuyla ilgili uluslararası belirsizliği artırdı.

URANYUM VE ŞEFFAFLIK KRİZİ

İran, uranyumu %60 saflığa kadar zenginleştirdiğini kabul ediyor. Bu oran, nükleer silah seviyesine (%90) yalnızca bir adım uzaklıkta. Tahran, programının barışçıl amaçlı olduğunu savunmayı sürdürüyor; ancak bu seviyede uranyum zenginleştirip nükleer silaha sahip olmayan tek ülke konumunda bulunuyor.

UAEA Direktörü Rafael Grossi ile de gerginlik artmış durumda. İran, Grossi’nin ülkeye gelmesi halinde tutuklanabileceğini öne sürdü.

MEKANİZMANIN ZAMANI DARALIYOR

Avrupa ülkeleri, 8 Ağustos’ta İran’a gönderdikleri mektupta, “nükleer sorunlara tatmin edici bir çözüm bulunmazsa” snapback yaptırımlarını devreye sokacaklarını bildirdi. Ancak bu mekanizmanın süresi Ekim ayında doluyor. Sonrasında yeni yaptırım girişimleri, Rusya ve Çin’in vetosuna takılabilir.

İran devlet ajansı IRNA, görüşmeyi duyururken 31 Ağustos tarihinden bahsetmedi; Tahran’ın gündeminde “hukuksuz yaptırımların kaldırılması” ve “nükleer tesislere yönelik saldırılar” olduğu belirtildi.