İngiltere 14 milyar sterline nükleer santral inşa ediyor

İngiltere Enerji Bakanı Ed Miliband, ülkenin enerji arz güvenliğini sağlamak amacıyla nükleer enerjiye milyarlarca sterlin yatırım yapacaklarını açıkladı. Miliband, Salı günü, Suffolk’taki Sizewell’de iki büyük reaktör inşası için 14,2 milyar sterlinlik bir kamu yatırımını duyuracak. Bu reaktörlerin, rüzgârın esmediği ya da güneşin parlamadığı kış günlerinde dahi 6 milyon haneye elektrik sağlaması bekleniyor.

Yatırım kararı, Miliband’ın rüzgâr ve güneş enerjisi gibi yenilenebilir kaynaklara öncelik vermesinin elektrik şebekesini hava koşullarına fazlasıyla bağımlı hale getirdiği yönündeki eleştirilerin arttığı bir dönemde geldi. Uzmanlar, bu aşırı bağımlılığın İspanya’da Nisan ayında yaşanan türden elektrik kesintilerine yol açabileceği uyarısında bulunuyor.

Nükleer enerji, şebekenin asgari ihtiyaçlarını karşılayan 'baz yük' (baseload) üretimin güvenilir bir kaynağı olarak görülüyor.

YENİ BİR ALTIN ÇAĞ

The Telegraph gazetesinde kaleme aldığı yazıda Miliband, bu yatırımın İngiliz nükleer enerjisi için “yeni bir altın çağ” anlamına geldiğini söyledi. Şöyle dedi:

'Enerji güvenliği ve iklim krizi karşısında, mümkün olan en hızlı şekilde temiz ve yerli enerji kaynaklarına geçmemiz gerekiyor.

2050’ye kadar elektrik talebinin en az iki katına çıkması bekleniyor. Bu yüzden elimizdeki tüm temiz ve yerli kaynaklara ihtiyacımız var. Yeni nükleer santraller, güvenilir ve sürekli enerji üretiminin temel taşı olacak'

Bu yeni fonlama, önceki Muhafazakar hükümetin taahhüt ettiği 3,6 milyar sterlinin üzerine ekleniyor. Böylece, 2022 ile 2029 arasında Sizewell C projesi için kamu kaynaklarından toplam 17,8 milyar sterlin ayrılmış olacak. Gelecekte bu rakamın artması da bekleniyor.

HARCAMALAR YENİDEN ŞEKİLLENİYOR

Maliye Bakanı Rachel Reeves’in, Salı günü GMB Sendikası Kongresi’nde hükümetin harcama planlarını açıklaması ve nükleer projeye ayrılan fonu resmen onaylaması bekleniyor.

Yeni hükümet, geçtiğimiz yılki 40 milyar sterlinlik vergi artışının ardından Muhafazakarların planladığından 300 milyar sterlin daha fazla kamu harcaması yapmayı hedefliyor. Bu artıştan en büyük payı alacak kurumlardan biri, 30 milyar sterlinlik ek fonla İngiliz Ulusal Sağlık Sistemi (NHS) olacak. Altyapı projelerine ise 113 milyar sterin ayrılacak.

Ancak, günlük kamu harcamaları sıkılaşacak. Önümüzdeki üç yıl için reel büyüme oranı yüzde 1,2’ye düşürüldü (önceki iki yılda bu oran yüzde 2,5’ti). Koruma kapsamı dışında kalan bakanlıklar ise reel anlamda kesintilerle karşı karşıya kalacak.

Brexit sonrası çiftçileri desteklemek için oluşturulan fonun daraltılması beklenirken, polis teşkilatı ve sosyal konutlara ayrılan kaynaklar konusunda da anlaşmazlıklar yaşandı.

İçişleri Bakanı Yvette Cooper, pazartesi günü Hazine ile gergin geçen müzakerelerin ardından kabinedeki son uzlaşan bakan oldu. Kaynaklara göre, anlaşmazlıklar nedeniyle istifa endişeleri dahi yaşandı. Gece gelen haberlere göre, Maliye Bakanı Reeves, Cooper’ın taleplerini reddederek, anlaşmayı tek taraflı dayattı.

SMR’LAR VE FÜZYON ARAŞTIRMALARINA DESTEK

Sizewell C için ayrılan milyarlarca sterlinin yanı sıra, Avrupa’daki ilk küçük modüler reaktör (SMR) programlarından birinin de duyurulması bekleniyor. Rolls-Royce gibi mühendislik devlerinin üretim hatlarında kısmen üretilecek bu küçük ve daha ucuz reaktörlerin, eski santrallerin daha hızlı şekilde yenilenmesini sağlaması umuluyor.

Rolls-Royce CEO'su Tufan Erginbilgic, şirketin bu hamleyle birlikte "önemli ölçüde" büyümesini beklediğini söyledi.

Ayrıca vergi mükelleflerinin katkısıyla, güneşin enerjisini taklit etmeyi amaçlayan nükleer füzyon araştırmalarına beş yıl içinde 2,5 milyar sterlin yatırım yapılacak.

ELEKTRİK ŞEBEKESİNDE İSTİKRAR İÇİN ŞART

Kömürle çalışan tüm elektrik santrallerinin kapanmasının ardından, ülke genelindeki yaklaşık 35 büyük doğalgaz santralinin de önümüzdeki yıllarda devreden çıkması planlanıyor. Bu durum, İngiltere'nin elektrik şebekesinde istikrarı sağlamak için nükleer enerjiyi giderek daha vazgeçilmez bir seçenek haline getiriyor.

Buharla çalışan geleneksel termik santraller, büyük metal türbinleri döndürerek elektrik üretir. Bu dönen metal kütleleri, şebekeye verilen elektriğin voltaj ve frekansını sabit tutmak için kritik önemdedir ve en ufak dalgalanmalarda bile sistem hassaslaşır.

Ancak İngiltere’de nükleer enerji üretimi, tarihsel olarak diğer elektrik kaynaklarına kıyasla çok daha pahalıya mal olmuştur. 1950’lerde dünyanın ilk ticari nükleer santralini kuran İngiltere, 1995’ten bu yana yeni bir reaktör inşa etmedi. Mevcut reaktörlerin tamamı Sizewell B hariç 2030’ların başında kapatılacak.

“GERİYE DÖNÜK BİR ADIM”

Enerji analisti Kathryn Porter, Sizewell C’de kullanılacak olan reaktör tasarımının eski ve pahalı olduğunu belirterek, şöyle uyardı:

“EDF’nin artık miadını doldurmuş, sorunlu reaktör tasarımıyla bir 'altın çağ'dan bahsetmek zor. Fransa’daki EDF, çoktan bir sonraki nesil tasarımlara yöneldi. Bu eski modeli inşa etmek, ileri değil, geri bir adım.
Sizewell C’nin, tedarik zincirindeki aksamalar nedeniyle Hinkley Point C’den daha hızlı tamamlanması da pek olası değil.”

Somerset’te inşaatı süren Hinkley Point C’nin maliyeti, ilk tahmin olan 20 milyar sterlinden 42 milyara fırlamış durumda. Uzmanlara göre, santral 2031’de faaliyete geçtiğinde toplam maliyetin 50 milyar sterline yaklaşması mümkün.

YATIRIMCI SIKINTISI SÜRÜYOR

Bu öngörülemeyen maliyet artışları, hükümetin Sizewell C için özel sektör yatırımcısı bulmasını zorlaştırıyor. Projenin yüklenicisi olan Fransız devlet şirketi EDF, projedeki payını kademeli olarak azaltarak hükümeti yüzde 84 hisseyle baş başa bıraktı.

Yetkililer, BAE gibi ülkelerden doğrudan yatırım arayışını sürdürüyor. Ancak Miliband, Sizewell C’nin toplam maliyetini kamuoyuna açıklamayı hâlâ reddediyor. En güncel tahminler, santralin yaklaşık 40 milyar sterline mal olacağını gösteriyor.

Yatırımlar ilk etapta Hazine tarafından finanse edilecek. Ancak hem Hazine hem de özel yatırımcılar, inşaat maliyetlerini “Regüle Edilmiş Varlık Tabanı” (Regulated Asset Base) adında yeni bir sistemle geri alacak. Bu sistem, enerji faturalarına eklenecek yeni bir kalemle, tüketiciden para tahsil edilmesini öngörüyor.

Hükümet, bu yükün hane başına yılda sadece 12 sterlin olacağını iddia ediyor. Ancak uzmanlar, bu tutarın maliyetleri karşılamaktan uzak olduğunu, bu nedenle faturaların daha da yükseleceğini söylüyor.

“NÜKLEER BAZ YÜK ÜRETİMİ ŞART”

Muhalefetteki Muhafazakâr Parti’nin enerji sözcüsü Andrew Bowie, rüzgâr ve güneş gibi yenilenebilir kaynakların kesintili doğasına dikkat çekerek şunları söyledi:

“Daha düşük karbonlu bir elektrik sistemine geçmemiz gerekiyor. Ancak güneş parlamadığında ya da rüzgâr esmediğinde devreye girecek elektrik depolama kapasitemiz yetersiz. Nükleer enerji, bu boşluğu doldurabilecek güvenilir baz yük kaynağımız olacak.”

Reform Partisi’nin enerji sözcüsü Richard Tice da nükleer yatırımı genel olarak desteklemekle birlikte, hükümeti küçük modüler reaktörlerde (SMR) geç kaldığı için eleştirdi:

“Nükleer planlarımızı hızlandırmamız gerekiyor. Ancak daha ucuz ve hızlı inşa edilebilen SMR projeleri neden bu kadar gecikiyor?”