Ölü yıldızda çifte patlama: Astronomi dünyasında bir ilk

Avustralya’daki Yeni Güney Galler Üniversitesi’nden araştırmacılar, Şili’de bulunan Çok Büyük Teleskop’la yaptıkları gözlemlerde Büyük Macellan Bulutu’ndaki SNR 0509-67.5 adlı süpernova kalıntısını mercek altına aldı. İncelenen veriler, eş merkezli şekilde dışa doğru genişleyen iki ayrı patlama kabuğunu ortaya koydu. Bu bulgu, beyaz cüce bir yıldızda art arda gerçekleşen iki patlamanın ilk somut kanıtı olarak değerlendiriliyor.

BEYAZ CÜCELER NASIL YENİDEN PATLIYOR?

Bir zamanlar Güneş benzeri yıldızlar olan beyaz cüceler, enerjilerini tükettikten sonra geriye sadece yoğun ve sıcak çekirdeklerini bırakıyor. Ancak komşu bir yıldızdan madde çekerek belirli bir kütleye ulaştıklarında yeniden alevlenebiliyorlar. Uzun süredir bazı gökbilimciler, beyaz cücelerin süpernovaya dönüşmeden önce çift patlama yaşadığını öne sürüyordu fakat buna dair herhangi bir gözlem bulunmamıştı.

HELYUM ETKİLEŞİMİ VE ÇİFTE PATLAMA SENARYOSU

Araştırmayı yürüten Priyam Das’a göre, patlamanın gerçekleştiği beyaz cüce yıldızın yüzeyinde helyum birikmiş olmalı. Bu, yalnızca helyum bakımından zengin bir yıldızla yakın temas halinde olmasıyla mümkün. Bilim insanları, ilk olarak yüzeyde biriken helyumun patladığını, ardından saniyeler içinde yıldızın tamamının ikinci kez infilak ettiğini düşünüyor.

PATLAMALAR ARASINDA DEV HIZ VE MESAFE

Yapılan hesaplamalara göre, ilk patlama sonucunda ortaya çıkan maddeler saniyede yaklaşık 25 bin kilometre hızla dışarı fırladı. İkinci patlama ise çok kısa bir süre sonra, bu maddenin hemen ardından gerçekleşti. Bu nedenle araştırmacılar iki patlama arasındaki fiziksel mesafenin oldukça büyük olduğuna dikkat çekiyor.

DÜNYA’DAN NEDEN GÖZLENEMEDİ?

Söz konusu süpernovadan yayılan ışığın Dünya’ya yaklaşık 310-350 yıl önce ulaşmış olması gerektiği belirtiliyor. Eğer gözlemlenebilseydi, patlama Güney Yarımküre gecelerinde gökyüzünün en parlak cismi olabilirdi. Ancak tarihsel kayıtlarda böyle bir gözleme rastlanmadı. Bilim insanları, bu durumun sebebinin o dönemde ışığın Güneş’in arkasında kalması olabileceğini değerlendiriyor.