Gelişmekte olan ülkeler riskte: Geleceğin ekonomisi yapay zekada şekilleniyor

Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı’nın (UNCTAD) yayımladığı Teknoloji ve İnovasyon 2025 raporuna göre, yapay zeka önümüzdeki on yıl içinde yalnızca teknolojik dönüşümün değil, aynı zamanda ekonomik gücün de temel aktörlerinden biri haline gelecek.

Raporda yer alan tahminlere göre, yapay zekanın küresel piyasa değeri 2033 itibarıyla 4,8 trilyon dolara ulaşacak. Bu seviyeye ulaştığında, yapay zeka; nesnelerin interneti, blokzincir ve elektrikli araçlar gibi diğer alanları geride bırakarak teknoloji dünyasının en büyük ekonomik sektörü olacak.

Ancak yapay zeka yalnızca fırsatlar değil, ciddi eşitsizlik risklerini de beraberinde getiriyor. UNCTAD, yapay zekanın doğası gereği kapsayıcı bir teknoloji olmadığını ve ekonomik faydanın birkaç büyük ekonomide yoğunlaştığını vurguluyor. ABD ve Çin’de yerleşik yaklaşık 100 büyük teknoloji şirketi, dünya genelindeki kurumsal AR-GE harcamalarının yüzde 40’ını tek başına gerçekleştiriyor. Apple, Microsoft ve Nvidia gibi dev şirketlerin toplam piyasa değeri, neredeyse tüm Afrika kıtasının gayrisafi yurt içi hasılasına eşdeğer düzeyde bulunuyor.

YAPAY ZEKA MESLEKLERİN YÜZDE 40’INI DÖNÜŞTÜREBİLİR

Raporda dikkat çeken bir diğer unsur ise yapay zekanın mesleklerin yüzde 40’ını dönüştürme potansiyeline sahip olması. Bu durum, küresel ölçekte üretkenliği artırabilirken, aynı zamanda düşük maliyetli iş gücüne dayanan sektörleri tehdit edebilir. UNCTAD’a göre, yapay zekaya dayalı otomasyon, gelişmekte olan ülkelerde işsizlik riskini artırırken, bu ülkelerin küresel pazardaki rekabet gücünü de zayıflatabilir.

Özellikle Küresel Güney’de yer alan 118 ülkenin yapay zeka gelişmelerinde etkin rol alamadığına işaret eden rapor, küresel teknolojik bölünmenin daha da derinleşebileceği uyarısını yapıyor. Bu nedenle UNCTAD, uluslararası düzeyde daha adil bir yapay zeka yönetimi için güçlü işbirliklerinin kurulması gerektiğini belirtiyor. Etik, şeffaflık ve kapsayıcılık ilkelerine dayalı küresel düzenlemelerle, yapay zekanın tüm insanlık için fayda sağlayan bir güce dönüşmesi hedefleniyor.