Türkiye’de doğurganlık hızında tarihi düşüş: 74 yılda yüzde 77 azaldı

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı güncel verilere göre, 2024 yılında toplam doğurganlık hızı 1,48 seviyesine kadar indi. Bu rakam, Türkiye istatistik tarihinde görülen en düşük seviyelerden biri olarak kaydedildi. 2014 yılında 2,19 olan oran, son 10 yılda sürekli düşüş göstererek 2,10’un altına sabitlendi.

DOĞURGANLIK ORANI NE ANLAMA GELİYOR?

Toplam doğurganlık hızı, bir kadının 15-49 yaşları arasında doğurabileceği ortalama çocuk sayısını ifade ediyor. Uzmanlara göre bu oran, bir ülkenin uzun vadede nüfus yapısını koruyabilmesi için kritik önemde. 2,10’un altındaki oranlar, nüfusun gelecekte azalabileceğine ve yaşlanabileceğine işaret ediyor.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN'DAN "AİLE VE NÜFUS 10 YILI" VURGUSU

Nüfus artış hızındaki düşüş yalnızca demografik değil, aynı zamanda siyasal ve ekonomik alanlarda da etkisini hissettirmeye başladı. Bu çerçevede, 2025 yılı “Aile Yılı” ilan edilirken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 2026-2035 döneminin “Aile ve Nüfus 10 Yılı” olarak planlandığını açıkladı. İstanbul’da düzenlenen Uluslararası Aile Forumu’nda konuşan Erdoğan, doğurganlık hızının tarihte ilk kez 1,48 seviyesine indiğini belirterek, “Refah seviyesi arttıkça, birçok farklı nedenle doğurganlık oranımız düşüşe geçti” değerlendirmesinde bulundu.

TÜRKİYE’DEKİ AZALMA DÜNYA ORTALAMASINI AŞIYOR

Ekonomim yazarı Şeyda Uyanık’ın haberine göre, BM istatistikleri dünya genelinde doğurganlık oranının uzun süredir düşüş eğiliminde olduğunu gösteriyor. 1950’de dünya ortalaması 4,85 çocuk iken, 2023 itibarıyla bu rakam 2,25’e düştü. Ancak Türkiye’deki yaklaşık yüzde 77’lik azalma, küresel ortalamanın (yüzde 54) çok üzerinde gerçekleşti. Bu fark, Türkiye'nin demografik yapısındaki değişimin ne denli hızlı olduğuna dikkat çekiyor.

GELİR GRUPLARINA GÖRE TÜRKİYE’NİN YERİ

Gelir düzeyine göre bakıldığında, yüksek gelirli ülkelerde doğurganlık oranı 1950’de 3,04 iken, 2023’te 1,47’ye geriledi. Üst-orta gelir grubunda ise 5,32 olan oran 1,48’e, alt-orta gelir grubunda ise 5,8’den 2,55’e düştü. Düşük gelirli ülkelerdeki oran ise 6,48’den 4,53’e gerileyerek daha sınırlı bir düşüş sergiledi. Türkiye’nin 2023’teki oranı olan 1,51, üst-orta gelir grubuyla benzerlik gösterse de, düşüş eğilimi daha sert ilerliyor.

2000 YILINDAN SONRA TÜRKİYE NEDEN AYRIŞIYOR?

2000 sonrası dönemde yaşanan değişim de Türkiye’nin ayrışan konumunu ortaya koyuyor. Bu süreçte yüksek gelirli ülkelerde doğurganlık oranları yalnızca yüzde 13 azalırken, Türkiye’de bu oran yüzde 39 oldu. Aynı dönemde üst-orta gelirli ülkelerde azalma yüzde 24, alt-orta gelirli ülkelerde yüzde 29, düşük gelirli ülkelerde ise yüzde 25 olarak kaydedildi. Bu veriler, Türkiye’nin 2000 yılından itibaren doğurganlıkta en hızlı gerileyen ülkelerden biri haline geldiğini gösteriyor.