İsrail’de koalisyon çöküşün eşiğinde: Haredi krizi ikinci istifayı getirdi

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun liderliğindeki koalisyon hükümeti, Ultra Ortodoks Yahudileri askerlikten muaf tutacak yasal düzenleme konusunda yaşanan kriz nedeniyle dağılmanın eşiğine geldi. Degel HaTorah Partisi’nin ardından, Haredi bloğunun diğer kanadı Agudat Israel Partisi de hükümetten çekilme kararı aldı.

İSTİFA ZİNCİRİ DERİNLEŞİYOR

Agudat Israel üyesi Kudüs İşleri ve Yahudi Mirası Bakanı Meir Porush, istifasını açıklarken, partinin diğer üyelerinin de hükümetten ayrılacağını duyurdu. Porush, İsrail Meclisi Dışişleri ve Savunma Komitesi Başkanı Yuli Edelstein’in hazırladığı yeni yasa taslağının Haredi hahamların taleplerini karşılamadığını söyledi.

Hahamların “istifa edin” talimatı verdiğini belirten Porush, sunulan istifaların 48 saat içinde yürürlüğe gireceğini ifade etti.

NETANYAHU ZAMANA KARŞI YARIŞIYOR

İstifaların resmiyet kazanmasının ardından Netanyahu’nun koalisyonundaki milletvekili sayısı 68’den 61’e düşecek. 120 sandalyeli İsrail Meclisi’nde salt çoğunluğu kaybetmeye ramak kalan hükümetin ayakta kalıp kalamayacağı Şas Partisi’nin kararına bağlı. Söz konusu parti de gelecek hafta istifa edebilir.

Koalisyon ortağı partilerin peş peşe istifa kararı almasının ardından Netanyahu’nun yeni müzakereler yürüttüğü bildirildi. Ancak sonuç alınamaması halinde hükümetin düşme riski giderek artıyor.

ASKERLİK KRİZİ TETİKLEDİ

İsrail’de 18 yaşını geçen herkesin askerlik hizmetine tabi olması gerekirken, Haredi (Ultra Ortodoks) Yahudiler yıllardır bu kuraldan muaf tutuluyordu. Ancak 7 Ekim 2023'ten bu yana süren savaş nedeniyle artan asker ihtiyacı, bu ayrıcalığı tartışmalı hâle getirdi.

25 Haziran 2024’te Yüksek Mahkeme, Haredilerin askerlikten muaf tutulmasının yasal bir dayanağı olmadığını belirterek, askere çağrılmaları gerektiğine hükmetti. Hükümet, 80 bin Haredi erkeğin yaklaşık 24 binine celp gönderdi; geri kalanlar için de emirlerin temmuzda gönderilmesi bekleniyor.

Ultra Ortodoksları askerlikten muaf tutacak yasal düzenlemenin Meclis gündemine getirilmemesi, koalisyon krizini derinleştirdi. Haredi partiler, tepki olarak Meclis’i boykot etti. Meclisin feshi için yapılan oylama ise yeterli çoğunluk sağlanamadığı için başarısız oldu.