BRICS’ten net mesaj: Gümrük vergileri ve Orta Doğu saldırıları kınandı

Rio de Janeiro’da düzenlenen 17. BRICS Zirvesi, ticaret savaşlarının ve Orta Doğu krizlerinin gölgesinde başladı. İki gün sürecek zirvenin ilk gününde liderler, Dünya Ticaret Örgütü kurallarına aykırı şekilde artırılan gümrük vergilerini kınayarak, bu politikaların küresel ticareti tehdit ettiğini, tedarik zincirlerini bozduğunu ve belirsizliği körüklediğini vurguladı. ABD Başkanı Donald Trump’ın ismi doğrudan anılmasa da, bildirideki mesajların büyük ölçüde ABD'nin son dönemdeki ekonomik adımlarına yönelik olduğu değerlendirildi.

ORTA DOĞU GERGİNLİKLERİNE ELEŞTİRİ

BRICS’in yayımladığı bildiride, İran’a yönelik saldırılar ve İsrail’in askeri operasyonları da kınandı. ABD ve İsrail’in isimleri geçmese de, saldırıların iki ülkeye atıfla yapıldığı net bir dille hissedildi. Gazze’deki insani krize özel vurgu yapılırken, tüm rehinelerin serbest bırakılması ve iki devletli çözüm çağrısı yinelendi.

UKRAYNA SAVAŞI “SEMBOLİK” YER BULDU

BRICS, kurucu üyesi Rusya’yı doğrudan eleştirmekten kaçındı. Bildiride Ukrayna’dan sadece bir kez bahsedildi; o da Ukrayna’nın Rusya’ya yönelik saldırılarını kınamak amacıyla. Bu durum, bloğun Batı merkezli diplomatik dengelere alternatif arayışındaki pozisyonunu bir kez daha gözler önüne serdi.

TÜRKİYE BRICS GÜNDEMİNDE

Zirvede Türkiye de dolaylı olarak gündeme geldi. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı temsilen zirveye katıldı. Türkiye’nin BRICS’e katılım ihtimali bir kez daha değerlendirildi. Bloomberg'in daha önce Türkiye'nin başvuru yaptığına dair haberine karşın, Ankara'dan resmî bir teyit gelmedi. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova ise Türkiye’nin üyeliği için “kapılar açık” mesajı verdi. Hakan Fidan da üyelik süreciyle ilgili olarak “ilişkimiz var, görüşmeler sürüyor” diyerek sürecin ilerlediğine işaret etti.

LİDERLERDEN EKSİK KATILIM, GÖLGE DÜŞÜRDÜ

Zirveye Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi gibi isimlerin katılmaması dikkat çekti. Özellikle Putin’in, hakkında çıkarılan uluslararası tutuklama kararından dolayı yurtdışı seyahatlerinden kaçınması, BRICS’in görünürlüğü açısından zayıflık yarattı.

BÜYÜYEN BLOKTA UYUM SORUNLARI

BRICS geçen yıl Endonezya, İran, Mısır, Etiyopya ve BAE’yi bünyesine katarak iki kat büyümüştü. Ancak analistlere göre bu genişleme, bloğun ortak refleks geliştirme kabiliyetini de zorlaştırıyor. Zirvenin temkinli dili, bazı yorumculara göre üye ülkelerin ABD'deki olası Trump yönetiminden kaçınma stratejisinin bir parçası.

YENİ DENGE ARAYIŞINDAKİ DÜNYA

Yapay zekâ, iklim değişikliği ve küresel ekonomi gibi başlıkların öne çıkması beklenen zirvede; sert söylemler yerine dengeleyici bir dil tercih edildi. BRICS, Batı’nın tek kutuplu yaklaşımına karşı bir denge unsuru oluşturmak isterken, içerideki uyum arayışı ve dış politik hassasiyetler blokun hareket alanını sınırlandırıyor.