ABD’den Rus enerjisine yeni yaptırım planı: Türkiye ve AB yüzde 500 vergi tehdidiyle karşı karşıya

ABD Senatosu, Rusya’ya yönelik ekonomik baskıyı üst seviyeye taşıyacak yeni bir girişimle gündeme geldi. “Ukrayna’da kalıcı bir barış için iyi niyetli müzakereler” yapılması çağrısıyla birlikte sunulan yasa tasarısı, Rus enerjisi ithalatını sürdüren ülkeleri hedef alıyor. Tasarı yasalaşırsa, Rusya’dan gaz ve petrol temin eden ülkelere “yüzde 500’den az olmamak üzere” ek gümrük vergisi uygulanabilecek.

Bu adım, Rusya’nın savaş ekonomisine gelir sağlayan enerji ihracatını boğmayı hedefliyor. Ancak Türkiye gibi stratejik ortakların ve Avrupa’nın enerji bağımlılığı göz önünde bulundurulduğunda, tasarının hem siyasi hem ekonomik yankılarının büyük olacağı tahmin ediliyor.

İKİ PARTİDEN GÜÇLÜ DESTEK

Cumhuriyetçi Lindsey Graham ve Demokrat Richard Blumenthal’ın birlikte sunduğu tasarı, Senato’da 81 senatörün imzasıyla güçlü bir zemin kazandı. Graham, “Bu zulümleri destekleyen ülkelere sert gümrük vergileri uygulayarak Rusya’yı ticari yalnızlığa mahkum edeceğiz,” ifadeleriyle yasa teklifinin temel amacını özetledi.

Tasarı yalnızca Rus kuruluşlarını değil, aynı zamanda Moskova ile ekonomik ilişkilerini sürdüren ülkeleri de hedef alıyor. Bu da Türkiye başta olmak üzere Hindistan ve bazı AB ülkelerini doğrudan ilgilendiriyor. ABD, özellikle ucuz Rus petrolünü “gölge filo” aracılığıyla satın alan Çin’i savaş ekonomisine destek vermekle suçluyor.

ENERJİ YAPTIRIMLARINDA SINIRLAR ZORLANIYOR

Tasarıya göre, “Rusya Federasyonu menşeli petrol, uranyum, doğal gaz, petrol ürünleri veya petrokimya ürünleri” ile ticaret yapan ülkelere yönelik vergi duvarı getirilecek. ABD’nin bu düzenlemeyi nasıl denetleyeceği ve ithalatçı ülkelere nasıl uygulayacağı ise şimdilik belirsizliğini koruyor.

IISS uzmanı Maria Shagina, “ABD bu ihracatı nasıl izleyecek? Tüm Rus fosil yakıtlarını kullanan ülkelerin ürünlerine yasak mı gelecek?” sorularını gündeme getiriyor. ABD'nin bu kadar geniş kapsamlı bir uygulamayı hayata geçirmesi halinde, ekonomik dengelerin ciddi şekilde bozulabileceği belirtiliyor.

TÜRKİYE VE AVRUPA ENERJİ HATLARININ MERKEZİNDE

Türkiye, Rusya’dan doğal gazını MaviAkım ve TürkAkım boru hatları üzerinden alıyor. Özellikle TürkAkım, hem Türkiye’ye hem de Avrupa’ya enerji taşıyan stratejik bir hat konumunda. Yıllık 31,5 milyar metreküp kapasiteye sahip bu hattın geleceği, ABD tasarısının uygulanma durumuna göre yeniden şekillenebilir.

AB BAĞIMLILIĞI BİTİREMİYOR

AB ülkeleri Rusya’dan enerji alımını durdurma yönünde adımlar atsa da, doğal gaz ithalatı yaptırımlardan sürekli muaf tutuluyor. 2023 yılında AB, Rus fosil yakıtlarına yaklaşık 23 milyar euro harcadı. Bu rakam, Ukrayna’ya sağlanan askeri yardımı bile aştı.

Fransa, İspanya, Belçika gibi ülkeler sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) alımında artış gösterirken, Macaristan, Slovakya ve Bulgaristan gibi ülkeler hâlâ Rus boru hatlarına bağımlı. Nükleer enerji alanında da birçok ülke Rus yapımı reaktörlere ihtiyaç duyuyor.

VERGİ YAPTIRIMI UYGULANIRSA NE OLUR?

Graham-Blumenthal yasa tasarısı hayata geçerse, Rus gazı kullanan 12’ye yakın AB ülkesi Amerikan pazarına ihracat yaparken ciddi vergi cezalarına maruz kalabilir. Üstelik bu vergiler, mevcut sübvansiyon karşıtı tarifelere ek olarak gelecek.

Tasarıda belirtilen “yüzde 500” tarifeler ilgili ülkelerin birçok sektörünü etkileyebilir. Bu durum, ABD-AB ticaret ilişkilerinde yeni bir kriz başlatabilir. Yasa tasarısı, Başkan’a 180 günlük süreyle ülkelere veya sektörlere muafiyet tanıma yetkisi veriyor. Ancak bu muafiyetler, tamamen “ulusal güvenlik çıkarı” gerekçesiyle ve başkanın takdirine bağlı olarak uygulanacak.