ABD ve AB arasındaki ticaret savaşları: Tarih boyunca kim, ne kazandı?

Derleyen: SÜEDA İLKER

ABD'nin Mart ayında AB'den ithal edilen çelik ve alüminyuma yüzde 25 oranında vergi koyması, iki müttefik arasında yeni bir cephe açtı. AB ise otomobillere yüzde 25, diğer mallara ise yüzde 10 gümrük vergisiyle karşılık verdi. Gerginlik tırmansa da Trump'ın 90 günlük ara kararıyla tansiyon kısa süreliğine düştü.

TAVUK VERGİSİ 1962

Avrupa Ekonomik Topluluğu’nun Amerikan tavuklarına vergi koyması, ABD ihracatını çökertti. GATT arabuluculuğunda uzlaşma sağlansa da iki taraf da aradığı zaferi bulamadı. Avrupa ucuz tavuktan vazgeçerken, ABD 26 milyon dolarlık misillemeyle baskı kurdu.

MUZ İTHALATI ANLAŞMAZLIKLARI

AB'nin eski sömürgelerinden muz ithalatını teşvik eden politikası, ABD’li şirketleri devre dışı bıraktı. Washington DTÖ’ye başvurdu, karar ABD lehine çıktı. AB yıllar sonra geri adım attı ve gümrük vergilerini düşürdü.

HORMONLU SIĞIR ETİ KRİZİ

AB, halk sağlığını gerekçe göstererek ABD menşeli hormonlu et ithalatını yasakladı. ABD ve Kanada DTÖ’ye itiraz etti. Uzun süren dava süreci sonunda AB, sadece hormon kullanılmamış et için kota açarak pozisyonunu korudu. ABD ise cezai vergileri kaldırmak zorunda kaldı.

BOEING VE AIRBUS SÜBVANSİYONLARI

2004'te başlayan ve 17 yıl süren Boeing-Airbus çatışması, her iki tarafın da karşılıklı misillemelerine neden oldu. DTÖ hem ABD hem AB’ye yaptırım hakkı tanıdı. 2021’de geçici ateşkes sağlandı, ancak anlaşma sadece 2026’ya kadar geçerli.

İLK ÇELİK VE ALÜMİNYUM ÇATIŞMASI

Trump yönetiminin 2018’deki vergi hamlesine AB’den sert karşılık geldi. Her iki taraf da ticari yaptırımlar uyguladı. Biden yönetimiyle birlikte 2021’de tarifeler askıya alındı. Ancak 2025 itibarıyla ABD vergileri yeniden yürürlüğe girecek gibi görünüyor.

Daha önceki tüm örneklerde hakemlik yapan DTÖ, son anlaşmazlıklarda saf dışı kaldı. ABD, DTÖ’nün karar mekanizmasını kilitleyerek tek taraflı gümrük vergilerine yöneldi. Bu da mevcut ticaret savaşını daha öngörülemez ve tehlikeli hale getiriyor.

BU SAVAŞIN GERÇEK BİR KAZANANI YOK

Yıllar süren ticaret savaşlarının bilançosu, her iki taraf için de karmaşık oldu. Sayılar zaman zaman bir tarafın lehine görünse de diplomatik gerilim piyasalarda istikrarsızlık ve tüketiciye yansıyan maliyetler düşünüldüğünde, gerçek bir kazanan bulunmuyor.